REINIER NOOMS ALIAS ZEEMAN
Een van Amsterdams meest vooraanstaande en beroemde marineschilders uit de zeventiende eeuw
Biografie van Reinier Nooms Alias Zeeman
Reinier Nooms, ook bekend als Zeeman. Hij werd geboren in 1623 of 1624, waarschijnlijk in Amsterdam. Hij bereikte het hoogtepunt van zijn carrière in het midden van de zeventiende eeuw.
Er is niets bekend over Nooms’ afkomst en jonge jaren, maar toch is altijd aangenomen dat de man die zijn werk ondertekende met “Zeeman” zich dit recht toeëigende omdat hij vroeger een ruwe zeeman op zee was.
Nooms verbleef ergens tussen 1650 en 1652 in Parijs, waar hij mogelijk kennismaakte met de etskunst, mogelijk in het atelier van Michiel van Plattenberg. Op 6 april 1653 trouwt hij met Maria Jansdr Mozijn of Mouzijn, de oudere zus van de graveur Michiel Mozijn, met wie Nooms minstens twee keer samenwerkt. Uit dit huwelijk worden twee dochters geboren, achtereenvolgens Neeltjen en Lisbet.
Nooms reisde veel en bezocht Parijs, Venetië en de kust van Noord-Afrika. Zeeman begon relatief laat met tekenen en schilderen, maar had een succesvolle carrière en werkte een tijd voor het Brandenburgse hof te Berlijn.
Een van de eerste oorlogscorrespondenten op zee
In 1661 zeilde Nooms naar de Middellandse Zee met een Nederlandse vloot onder bevel van de beroemde admiraal Michiel de Ruyter, die naar de Barbarijse kust werd gestuurd om de piraten uit te schakelen en te voorkomen dat ze de Nederlandse koopvaarders nog meer schade zouden berokkenen. Nooms maakte talloze schetsen tijdens de reis. Ondanks het feit dat de carrière van Reinier Nooms slechts tien jaar duurde, heeft hij in die korte tijd veel bereikt.
Shipping in the Levant.
Olieverf op doek, 36.2 x 41.7 cm
Gesigneerd beneden rechts: R. ZEEMAN
Artistieke Stijl en Invloeden
Reinier Nooms werd sterk beïnvloed door Willem van de Velde de Jonge en werkte in de Nederlandse realistische stijl. Zeemans werken tonen zijn kennis van het ontwerp en de tuigage van schepen en geven zo een nauwkeurig verslag van de hedendaagse Nederlandse scheepvaart. Zijn schepen en maritieme scènes zijn zeer nauwkeurig en gedetailleerd weergegeven. Hij schilderde havengezichten, mediterrane taferelen en Amsterdamse gezichten. Kort na zijn terugkeer uit Parijs gaf hij in zijn eentje een paar prenten uit, maar hij moet een soort zakelijke overeenkomst hebben gesloten met Cornelis Danckerts. Net als in zijn schilderijen is de artistieke uitdaging om de atmosferische effecten van diepte en licht vast te leggen te zien in zijn etsen. Reinier Nooms maakte kennis met Claude Lorrain of moet diens marine schilderijen hebben gezien tijdens zijn verblijf in Parijs, want de invloed van Lorrain is duidelijk waarneembaar in zijn weergaven van de Levant. Zijn vele schetsen en tekeningen, die hij op latere leeftijd in prent bracht, maakten het mogelijk om verschillende scheepstypen te identificeren.
Kunstwerken
Scheepvaart voor de kust van Calais.
Olieverf op doek, 64.3 x 39.4 cm.
Gesigneerd op het schip in het midden: R. ZEEMAN
Herkomst: Nederland, particuliere collectie
Kunstwerken
De slag bij Livorno, 14 maart 1653, de ‘Zeven Provinciën’ van Jan van Galen aan boord van de ‘Leopard’ onder bevel van admiraal Henry Appleton, rechts het fregat de ‘Zon’ onder kapitein Bogaert.
Olieverf op doek, 78.5 x 115 cm.
Gesigneerd in de vlag van de commandant: ZEEMAN
Herkomst: Frankrijk, particuliere collectie.
Zijn streven naar een getrouwe weergave van de werkelijkheid wordt weerspiegeld in zijn hele oeuvre.
Hij gaf zijn schepen zo nauwkeurig weer op zijn schilderijen en etsen dat ze nog steeds worden gebruikt om de meest voorkomende scheepstypen rond 1660 te identificeren.
Kunstwerken
Gezicht op het IJ en het Marine Arsenaal in Amsterdam bij laag water in 1664.
Olieverf op doek, 52 x 68 cm.
Gesigneerd en gedateerd op het schip op de voorgrond: R ZEEMAN 1664
Herkomst: Frankrijk, particuliere verzameling Amiens; Nederland, particuliere verzameling
Aangekocht door het Nederlands scheepvaartmuseum Amsterdam
Kunstwerken
Havengezicht
Olieverf op doek, 45,5 x 56,8 cm.
Gesigneerd rechtsonder: R. Zeeman
Gedateerd: 1663
Herkomst: Franse particuliere collectie
Tentoonstellingen en Collecties
Tentoongesteld: Amsterdam, Nederlands Scheepvaartmuseum, ’s -Lands Zeemagazijn, 1994, bruikleen aan het museum uit een Nederlandse particuliere collectie; Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, Lof der Zeevaart. De Hollandse zeeschilders van de 17de eeuw, 1996- 1997; Berlin, Staatliche Museen zu Berlin, Gemäldegalerie im Bodemuseum, Bodemuseum, Herren der Meere – Meister der Kunst. Das holländische Seebild im 17. Jahrhundert, 1997.
https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/SK-A-294
https://www.boijmans.nl/collectie/kunstenaars/13553/reinier-nooms
https://www.hetscheepvaartmuseum.nl/over-ons/nieuws/744/het-zeemagazijn-penseelstreken-nooms
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/380684
https://www.verenigingrembrandt.nl/nl/kunst/gezicht-op-het-ij-met-s-lands-zeemagazijn
https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG51948
https://fine-arts-museum.be/nl/de-collectie/artist/nooms-reinier-1
https://friesscheepvaartmuseum.nl/collectie/detail/fsm-col1-dat1000022387
https://www.gallery.ca/collection/artist/reinier-nooms
De grootste etser van de Gouden Eeuw
Related Products
A second version of The capture of Damietta is in the collection of the Frans Halsmuseum in Haarlem and Cornelis van Wieringen painted both paintings in preparation for the magnificent tapestry after his design that is still in the Mayor’s Room of Haarlem City Hall today.
There is also a drawing of Damiate by Van Wieringen which is kept in the Musée du Louvre in Paris.
Verder Lezen en Bronnen
Hollstein’s Dutch & Flemish etchings, engravings and woodcuts ca. 1450 – 1700 – Reinier Zeeman
- https://shipsofscale.com/sosforums/threads/the-amazing-story-of-a-dutch-naval-painting.8469/
- https://www.nga.gov/collection/artist-info.3456.html https://open.smk.dk/artwork/image/KMSsp537?list=KKS10094
- https://www.boijmans.nl/collectie/kunstenaars/13553/reinier-nooms
- https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/SK-A-294
- https://www.metmuseum.org/art/collection/search/381325
- https://www.hetscheepvaartmuseum.nl/over-ons/nieuws/744/het-zeemagazijn-penseelstreken-nooms
- https://harvardartmuseums.org/collections/person/29514
- https://www.artic.edu/artists/29477/reinier-nooms-called-zeeman
- https://altemeister.museum-kassel.de/33669/
- https://www.nga.gov/collection/art-object-page.154215.pdf
Literatuur:
G. de Beer, F. Ossing, J. van der Ven, C. Dumas, exhib. cat. The Golden Age of Dutch Marine Painting.The Inder Rieden Collection. Vol. III, Leiden 2022.
Laurens J. Bol, The Dutch Marine Painting of the 17th Century, Brunswick, 1973, 289-296.
R. Daalder ‘Oorlogsvoorbereidingen op het IJ’, in: Zeemagazijn, August 1994, pp. 3-4 (ill.)
J. Gaschke, Turmoil and tranquillity : the sea through the eyes of Dutch and Flemish masters, 1550-1700, exhib. cat. London 2008.
M. van Gelder, ‘Tussen Noord-Afrika en de Republiek: Nederlandse bekeerlingen tot de islam in de zeventiende eeuw’, Tijdschrift voor Geschiedenis, 126:1 (2013) 16-33, 24.
J.Giltaij and J.Kelch, Praise of Ships and the Sea: The Dutch Marine Painters of the 17th Century (Rotterdam and Berlin, 1997), 277.
J. Giltaij and J. Kelch, exhib. cat. Praise of ships and the sea: the Dutch marine painters of the 17th century,
Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) & Berlin (Staatliche Museen zu Berlin) 1996, pp. 284-285, cat. no. 61.
The New Hollstein: Dutch and Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts, 1450–1700, Vol. I, 2001.
Conclusie
Reinier Nooms wordt beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse maritieme kunstenaars van de zeventiende eeuw na de Van de Veldes en de belangrijkste etser van schepen uit de gouden eeuw.
We hopen je met deze pagina een uitgebreid inzicht te hebben gegeven in het leven, de invloeden en de opmerkelijke creaties van deze fantastische kunstenaar.