Schilderijen
Hollandse en Vlaamse schilderijen uit de 17e, 18e en 19e eeuw met scheepvaart en cartografie als onderwerp. Hieronder een overzicht van enkele werken die momenteel beschikbaar zijn.
Tekeningen
Hollandse en Vlaamse tekeningen uit de 17e, 18e en 19e eeuw met scheepvaart en cartografie als onderwerp. Hieronder een overzicht van enkele werken die momenteel beschikbaar zijn.
Grafiek & Boeken
Hollandse en Vlaamse grafiek & boeken uit de 17e, 18e en 19e eeuw met scheepvaart en cartografie als onderwerp. Hieronder een overzicht van enkele werken die momenteel beschikbaar zijn.
Scheepsantiek
Hollandse en Vlaamse scheepsantiek uit de 17e, 18e en 19e eeuw met scheepvaart en cartografie als onderwerp. Hieronder een overzicht van enkele werken die momenteel beschikbaar zijn.
Schilderijen
HENDRICK CORNELISZ. VROOM -EEN ENHUIZER PINAS IN EEN STORM
(Haarlem 1562/3 – 1640)
Een Enhuizer pinas in een storm omringd door walvissen met een tweede schip op de horizon, ca. 1590
rechts aan de horizon ca. 1590
Olieverf op doek, 103 x 103 cm.
Gesigneerd op de vlag in de voormast: VROOM
Herkomst: Mogelijk wijnhandelaar Albert Martsz. Amsterdam 1615. Volgens zijn inventaris staat het vermeld als ” Een stuck voor de schoorsteen met schepen gedaen by Vroom tot Haerlem”; Nederland, particuliere collectie.
Tentoongesteld: Tentoonstelling van Nederlandsche zee- en riviergezichten uit de XVIIde eeuw, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, 1945-12-22 – 1946-02-03, p. 35; cat.nr. 71; Rotterdam, Kunsthal, Zoet & Zout – Water en de Nederlanders, 14 februari – 10 juni 2012.
Literatuur: Goedde, L.O., Tempest and shipwreck in Dutch and Flemish art: convention, rhetoric, and interpretation, Londen 1989, pp. 84-86; Russell, M., Visions of the Sea. Hendrick C. Vroom en de oorsprong van de Nederlandse marineschilderkunst, Leiden 1983, pp. 114-115, ill. 116; Bol, L.J. Die Hollandische Marinemalerei des 17. Jahrhunderts, Braunschweig [1973], p. 16. Wilson, T. Vlaggen op zee. ill Plaat VI p. 69. Maritieme Encyclopedie, Bussum 1972, vol. V, pp. 270-271. Beylen, J. van, Schepen van de Nederlanden, Van de late middeleeuwen tot het einde van de 17de eeuw, Amsterdam 1970, pp. 95 – 101.
Brochure Kunsthandel Rob Kattenburg: Vroom, A very rare pair of Seascapes, Calm and Tempest
ANDRIES VAN EERTVELT – ZEEGEVECHT TUSSEN SPAANSE GALEIEN EN HOLLANDSE OORLOGSSCHEPEN, 1602
(Antwerpen 1590 – 1652)
Zeegevecht tussen Spaanse galeien en Hollandse oorlogsschepen, 3 oktober 1602
Olieverf op doek, 110 x 182 cm
Niet gesigneerd.
Herkomst: Europese particuliere collectie
Bronnen:
J.C. de Jonge, Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewezen (Haarlem 1858), deel I, p. 230. Peter Sigmond, Zeemacht in Holland en Zeeland in de zestiende eeuw (Hilversum 2013) Peter Sigmond en Wouter Kloek, Hollands glorie. Zeeslagen in de Gouden Eeuw (Zwolle 2014)
Website Battle of the Narrow Seas: https://military.wikia.org/wiki/Battle_of_the_Narrow_Seas#cite_note-autogenerated9-3
Met dank aan Ellen Moody en Ab Hoving
FILIPPO D’ANGELI, GENAAMD IL NAPOLITANO – SCHEEPVAART IN EEN STORM
Napels 1590-1629 Rome
Scheepvaart in een storm
Olieverf op koper: 48,5 x 36,3 cm
Onduidelijk gesigneerd
Gedateerd: ca. 1600
Herkomst: Europese particuliere collectie
Literatuur: M. Farquhar, Biographical catalogue of the principal Italian painters. Londen 1855, p.8.
ANDRIES VAN EERTVELT – EEN GEVECHT TUSSEN SPAANSE GALJOENEN EN NEDERLANDSE OORLOGSSCHEPEN
Antwerpen 1590 – 1652
Een gevecht tussen Spaanse galjoenen en Nederlandse oorlogsschepen voor een ruige kustlijn
Olieverf op koper 44 x 68. 4 cm
Herkomst: Londen, verzameling C. Turner; Bonn, collectie Nell; Verworven door de grootvader van de huidige eigenaar in de jaren 1920.
ANDRIES VAN EERTVELT – HET OORLOGSSCHIP DE ‘NEPTUNUS’
Antwerpen 1590- 1652
Het oorlogsship de ‘Neptunus’, varend onder de vlag van Zeeland, met daarachter andere schepen
Olieverf op paneel, 53.8 x 71.3 cm
HERKOMST:
Anonieme verkoop, Londen, Phillips, 1849, lot onbekend (volgens onderstaande catalogus uit 1888);
Daar aangekocht (‘via Mr Barker’) door Sir John Josiah Guest, 1st Bt., (1785-1852), Canford Manor, Dorset (draagt het familie-boekmerk op de achterzijde van het paneel);
Door afstamming aan Ivor Bertie Guest, 1e Baron Wimborne (1835-1914), Canford Manor, Dorset;
Door afstamming aan de Rt Hon. Ivor Guest, 1ste Burggraaf Wimborne (1873-1939);
Door wie verkocht Londen, Christie’s, 9 maart 1923, lot 57 (als Van de Velde) voor 170 guineas aan Asscher;
G. Ribbius Pelletier, Utrecht, van 1941 tot na 1952, door wie gedeponeerd (‘Bewaergeving’) in het Centraal Museum, Utrecht (volgens een etiket op de achterzijde van de lijst);
Anonieme verkoop, Amsterdam, Mak van Waay, 12 mei 1975, lot 284, (als Hendrik Cornelisz. Vroom), waar verworven door Willem, Baron van Dedem.
TENTOONSTELLINGEN:
Utrecht, Centraal Museum, bruikleen 1941-1952(?) (als Hollandse School, midden 17de eeuw), 1952 inv. nr. 1186.
LITERATUUR:
A Catalogue of the Pictures at Canford Manor in the Possession of Lord Wimborne, 1888, p. 101, no. 252 (als Willem van de Velde de Oude);
M.E. Houtzager (ed.), Centraal Museum, Utrecht. Catalogus der schilderijen, Utrecht 1952, p. 403, no. 1186 (als Hollandse school, midden 17e eeuw);
P.C. Sutton, Dutch & Flemish Paintings, The Collection of Willem Baron van Dedem, Londen 2002, pp. 96-99, no. 16, ill. (als Andries van Eertvelt, Neantkens genoemd).
CORNELIS VERBEECK- DE INNAME VAN DAMIATE
(Amsterdam ca. 1590 – Haarlem 1637 of later)
De inname van Damietta, vóór 1628
Olieverf op paneel, 72.6 x 136.5 cm
Gesigneerd op vlag rechtsonder: CORNELIS W
Herkomst: Waarschijnlijk uitgevoerd als modello voor het schilderij in het Hoofdkwartier van de Clovenierschutterij, Haarlem vóór 1628; Collectie Cl. Vignat, Neuilly, Parijs 1953; bij Galerie Marcus, Parijs 1957; Nederland, particuliere collectie
Literatuur: E.J. Kalf, De ‘Val van Damiate’ of het moer van vergissingen, in: Haerlem jaarboek 1980; W. Loos, Willem Thybaut en een Haarlemse legende op Gouds kerkeglas, 1596, Spiegel Historiael, Vol. 17 (1982) pp. 213-220; W. van Anrooij, Middeleeuwse sporen van de Haarlemse Damiate-legende, 1993; W. Frijhoff, Damiette appropriee, in: Revue du Nord, Vol. 88 no. 364 (jan-mrt 2006), pp. 7-42; J.J. van Moolenbroek, De ketting van Damietta, een Haarlems zaagschip en Willem I van Holland. Over de verwoording en standaardisering van een kruistochtmythe, in: Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 14 (2011), Bussum 2012.
HANS GODERIS – SCHEEPVAART IN EEN STORM
Haarlem ca. 1600 – na 1656
Scheepvaart in een storm
Olieverf op paneel, 16.2 x 34.2 cm
Herkomst: Europese particuliere collectie
Collecties: Greenwich, Nationaal Marinemuseum; Rotterdam, Museum Boijmans van Beuningen; Hoorn, Westfries Museum (ex collectie Kunsthandel Rob Kattenburg); Groningen, Groninger Museum.
SIMON DE VLIEGER-Een strandtafereel met vissers die hun vangst presenteren voor het lichtbaken bij Zandvoort
(Rotterdam 1600/01-1653 Weesp)
Een strandtafereel met vissers die hun vangst presenteren voor het lichtbaken bij Zandvoort
Olieverf op doek: 71.7 x 119.8 cm.
Gesigneerd en gedateerd linksonder op de ton: S DE VLIEGER/ f 16[4]6
Herkomst:
Henry J. Pfungst, F.S.A. (1844-1917), London; (†) his sale, Christie’s, London, 15 June 1917, lot 167 (178 gns. to Durlacher).
With Jacques Goudstikker, Amsterdam, by 1918.
Private collection, The Netherlands, by 1929.
Private collection, Southern Netherlands, by 1938.
B.H.M. Lips, Dordrecht, by 1948, and by descent to, A.J.M. Lips, Dordrecht, 1950.
H.A. Wetzlar, Amsterdam; Lempertz, Cologne, 18-21 November 1954, lot 15 (unsold).
with Eduard Plietzsch, Cologne, and by whom sold on 27 February 1956 to,
Emil G. Bührle (1890-1956), Zurich, and from whose estate sold in 1965 to the following,
with Arthur Kauffmann, London.
With Böhler, Munich, 1965-6, where acquired by a private collector and by whose son sold,
[The Property of a Gentleman]; Sotheby’s, London, 6 December 2006, lot 19, where acquired by the present owner.
Literatuur:
L. Gloor, The Emil Bührle Collection: History, Full Catalogue and 70 Masterpieces, Zurich, 2021, pp. 280-281, no. 498.
Tentoonstellingen:
Den Haag, Pulchri Studio, Collectie Goudstikker/ Catalogue de la Collection Goudstikker d’Amsterdam, oktober 1918, no. 56.
Amsterdam, Rijksmuseum, Tentoonstelling van Oude Kunst, 1929, no. 159. Rotterdam, Boymans Museum, Meesterwerken uit vier Eeuwen 1400-1800, 25 juni-15 oktober 1938, no. 161. Eindhoven, Stedelijk Museum Van Abbe, Nederlandse landschapskunst in de 17e eeuw, 10 august-10 oktober 1948, no. 75.
Rotterdam, Museum Boymans, Kunstschatten uit Nederlandse verzamelingen, 19 juni-25 september 1955, no. 133.
Brochure Kunsthandel Rob Kattenburg: Simon de Vlieger_a Beach Scene
JAN MIJTENS – PORTRET VAN CORNELIS TROMP (1629 – 1691)
1613/4 – Den Haag – 1670
Portret van Cornelis Tromp (1629 – 1691), driekwart lengte, in harnas, een zeeslag op de achtergrond
Olieverf op doek: 113 x 91 cm
Gesigneerd: a o 1660: J Mijtens F
Het gevecht tussen de Engelse en Nederlandse vloot, dat rechts op de achtergrond van het portret te zien is, wordt toegeschreven aan Reinier Nooms, alias Zeeman. Zoals gebruikelijk was in de ateliers van die tijd, voerden kunstenaars die zich specialiseerden in marinescènes dergelijke traditionele details meestal uit in portretten van marinecommandanten.
Herkomst: Europese particuliere collectie
Literatuur: Bauer, A.N. Jan Mijtens (1613/14-1670): Leben und Werk, Petersberg 2006; Houbraken, A. De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen. III vols. Amsterdam 1718-1721, Amsterdam 1976, p. 356.
ABRAHAM VAN BEYEREN – ZEILSCHEPEN IN WOELIG WATER BIJ EEN RIVIERMONDING
Den Haag 1620/1 – 1690 Overschie
Zeilschepen in woelig water bij een riviermonding
Olieverf op paneel, 59.4 x 74.2 cm
Gesigneerd in ligatuur op het zwaard l.r.: AVB
Herkomst: H. Terry-Engell, Londen 1968 (zijn catalogus no. 5, geïllustreerd); Verkoop Wenen, Dorotheum, 15 juni 1971 lot 8 met ill. (Sch 320.000); Particuliere collectie, Oostenrijk; Verkoop Londen, Phillips, 5 december 1989 lot 62 met ill. (£ 46.000); Particuliere collectie, UK.
Literatuur: G.C. Helbers, Abraham van Beyeren, in: Oud Holland, Vol. XLV (1928), pp.27-8; Scott A. Sullivan, Abraham van Beyeren’s Vissery board in the Groote Kerk Maassluis, in: Oud Holland 101/1987 no. 2, pp. 115-25; Hans-Ulrich Beck, Künstler um Jan van Goyen, Doornspiijk 1991, p. 35 no. A8 (ill. 43) as ‘Hafenmole links mit zwei Figuren, davor Fischerkahn mit drei Figuren; rechts Segler. Ferne Ufer.’ Edwin Buijsen, Haagse schilders in de Gouden Eeuw, The Hague / Zwolle 1998, pp. 96-102.
Collecties: Amsterdam, Rijksmuseum; Brussels, Royal Museum of Fine Arts; Budapest, Museum of Fine Arts; Greenwich, National Maritime Museum; Paris, Leipzig, Museum der bildenden Künste; Louvre; Philadelphia (Pennsylvania), Philadelphia Museum of Art; Rotterdam, Museum Boijmans van Beuningen.
LUDOLF BACKHUYSEN – SCHEPEN OP HET IJ (AMSTERDAM)
Emden 1630 – 1708 Amsterdam
Schepen op het IJ (Amsterdam) ter hoogte van de Leeuwenbergsteiger en de molen ‘De Bok’
Olieverf op doek: 64 x 77 cm
Gesigneerd met initialen op de vlag l.c. : L.B.: Y
Onduidelijk gesigneerd en gedateerd op de ton l.r : L Ba.h /1704
Herkomst: Verenigd Koninkrijk, privé collectie
Cf.; a) Tekening door L. Backhuysen. In: G. Boerner 1982, met Blauwhoofd; b) Tekening van Paulus van Liender 1762, met Blauwhoofd; c) ATLAS DE STAD AMSTERDAM (I) TE AMSTERDAM MDCCLXXXIII (1783) t Y bij t BLAAUW-HOOFT TE AMSTERDAM 1762. Ets en gravure.
WILLEM VAN DE VELDE DE JONGE – EEN KALME ZEE
(Leiden 1633 – Greenwich 1707)
Een kalme zee. Kaagen in ondiepe wateren voor de Nederlandse kust
Olieverf op paneel, 25 x 30.5 cm
Monogram op drijfhout linksonder: W.V.V.
Herkomst: Collectie William T. Blodgett, New York, 1909; Veiling Koller, Zürich, 3.4.11.1995, kavel 2043; Privécollectie Zwitserland; Door erfenis, Particuliere collectie Zwitserland.
Tentoongesteld: New York 1909, The Hudson-Fulton Celebration, Metropolitan Museum of Art, New York, 25.9-9.10.1909, nr. 133.
Literatuur: C. Hofstede de Groot: Beschrijvende en Kritische schetsen van de werken van de meest vooraanstaande Nederlandse schilders van de 17e eeuw, vol. VII, Esslingen 1918, nr. 329, p. 96.
WILLEM VAN DE VELDE DE JONGE – KRIJGSRAAD AAN BOORD VAN DE ‘BRITANNIA’
(Leiden 1633-1707 Westminster)
De krijgsraad van de Engelse vloot onder leiding van Admiraal Edward Russell op de ‘Britannia’ voor de zeeslagen bij Barfleur en La Hougue, mei 1692, tegen de Franse invasievloot van Lodewijk XIV.
Olieverf op doek, 164,2 x 306 cm.
Gesigneerd en gedateerd ‘Ao 1698 W.V. Velde f.’ (op drijfhout, rechtsonder)
Herkomst:
In opdracht van Admiraal Edward Russell, 1e graaf van Orford (1652-1727) voor Chippenham Hall, Cambridgeshire, en door vererving aan zijn achternicht, Letitia Tipping (1699-1779), vrouw van Samuel Sandys, 1e Baron Sandys (1695-1770), en door erfenis aan hun zoon, Edwin Sandys, 2e Baron Sandys (1726-1797), en door vererving op zijn nicht, Mary, Markiezin van Downshire en 1e Barones Sandys (1764-1836), en door afstamming van haar tweede zoon, Luitenant-generaal Arthur Hill, 2e Baron Sandys (1792-1860), en door erfenis op zijn jongere broer, Arthur Marcus Sandys, 3e Baron Sandys (1798-1863), en door afstamming in de familie tot, Richard Hill, 7e Baron Sandys (1931-2023), in Ombersley Court, Worcestershire.
PIETER COOPSE – SCHEEPVAART VOOR DE KUST
Hoorn ca. 1640 – 1673
Scheepvaart voor de kust
Olieverf op doek, 46 x 55 cm
Gesigneerd rechtsonder: P: COOPSE: FEC:
Herkomst: Baldock, Herts, Peter J. Dixon Collection Londen, Rupert Preston Ltd.London; Hal O’Nians Gallery, 1964.
Collecties: Greenwich, Nationaal Scheepvaartmuseum; München, Alte Pinakothek; Brussel, Paleis voor Schone Kunsten.
CORNELIS BOUWMEESTER – SCHEEPVAART BIJ VLISSINGEN
(Rotterdam 1652- 1733)
Scheepvaart bij Vlissingen
Penschilderij op paneel, 36,5 x 49,5 cm
Gemonogrammeerd op de ton links onder : CM
Herkomst: Oostenrijk, particuliere collectie
Literatuur: E.H.H. Archibald, Dictionary of Sea Painters, 1980, Woodbridge, Suffolk, GB; F. Lammertse, ‘”Watmen met een penne doen can”; over penschilderijen met een maritieme voorstelling’, in: J. Kelch e.a. Lof der zeevaart. De Hollandse zeeschilders van de 17e eeuw, Rotterdam 1996, p. 45-58.; J.H. van den Berge, ‘Een incompleet Bouwmeestertableau’, Den Spiegel 18 (2000), nr. 2, p. 15-19 ;E. Löffler, ‘Getekend op doek of paneel: het penschilderij’, Desipientia 19 (2012), nr. 1, p. 23-26.
Collecties: Rotterdam, Historisch Museum; Greenwich, Nationaal Maritiem Museum; Salem, Peabody Museum.
JOHANNES CHRISTIAAN SCHOTEL – HET LOSSEN VAN DE VANGST OP HET STRAND VAN SCHEVENINGEN
(Dordrecht 1787 – 1838)
Het lossen van de vangst op het strand van Scheveningen
Olieverf op paneel, 65.1 x 90.7 cm
Linksonder gesigneerd: J.C. SCHOTEL
Herkomst: Verenigd Koninkrijk, particuliere verzameling
Literatuur: G.D.J. Schotel, Leven van den zeeschilder J.C. Schotel, Haarlem 1840; J. Erkelens ed., exh..cat. Tussen zonnegoud en kaarslicht. Dordtse meesters 1780-1840, Dordrecht 1986, pp. 94-101; Nelly de Zwaan, Nederland uit de kunst. 365 dagen kijken en lezen, Warnsveld 2005, 3 mei (ill.).
Tentoonstellingen: Den Haag, Panorama Mesdag, in bruikleen 19 november 2018- 3 maart 2019, ‘De Storm van 1894’.
Brochure Johannes Christiaan Schotel, Galerie Rob Kattenburg BV 2018
JOHANNES CHRISTIAAN SCHOTEL – STRANDGEZICHT MET SCHEEPVAART VOOR DE HAVEN VAN VLISSINGEN
(Dordrecht 1787 – 1838)
Strandgezicht met scheepvaart voor de haven van Vlissingen
Olieverf op doek, 83.2 x 111.8 cm.
Gesigneerd midden onder rechts: J.C. SCHOTEL
Herkomst: Verenigd Koninkrijk, particuliere verzameling
Brochure Johannes Christiaan Schotel, Galerie Rob Kattenburg BV 2018
Tekeningen
CORNELIS CLAESZ VAN WIERINGEN – SCHEPEN OP STORMACHTIGE ZEE
Haarlem ca. 1576 – 1633
Schepen op stormachtige Zee
Pen in grijs en bruin op bruin papier, ca. 80 x 160 mm.
In het midden ‘Een vracht kaghe omtrent 6 last’
(See: A series of twelve engravings after Jan Porcellis nr. 6 collection Rob Kattenburg)
Herkomst: Ex. coll. Pierre Crozat, ‘le roi des collectionneurs’ Paris
Netherland, particuliere collectie
Literatuur: Schilderijen in Haarlem 1500 – 1850/ De collectie van het Frans Hals Museum, pp. 343- 346.
WILLEM VAN DE VELDE DE JONGE – SCHEPEN VOOR ANKER
(Leiden 1633 – Greenwich 1707)
Schepen voor anker
Potlood en grijs gewassen, en enkele highlights in pen in grijs, 185 x 408 mm
Herkomst: Nederland, particuliere collectie
Literatuur: M.S Robinson, Van de Velde drawings, a catalogue of drawings in the National Maritime Museum made by the Elder and the Younger Willem van de Velde, 2 vols., Cambridge 1973. vol. 1, p. 408 ill. No. 708; R. Reurs, ”Even if it is not architecture”: perspective drawings by Simon de Vlieger and Willem van de Velde the Younger* in: Simiolus 13, 1983, pp. 189-200.
Cf. The Art of the Van de Veldes. Paintings and drawings by the great Dutch marine artists and their English followers, exhib. cat, London, The National Maritime Museum 1982, p. 100, ill. 87.
CORNELIS DE GRIENT – SCHEEPVAART VOOR DE NEDERLANDSE KUST
(Rotterdam 1691 – 1783)
Scheepvaart voor de Nederlandse kust
Pen en penseel in grijze en bruine Oost-Indische inkt, 212 x 308 mm
Gesigneerd op het drijfhout rechtsonder: C. de Grient
Linksonder gedateerd: 1760
Herkomst: Verenigd Koninkrijk, particuliere collectie
Literatuur: Zie: VERZAMELING/ VAN vier en tachtig stuks/ HOLLANDSCHE SCHEPEN/GETEEKEND EN IN KOPER GEBRACHT/ DOOR/ G. GROENEWEGEN/ 1789/ te Rotterdam, bij/ J. VAN DEN BRINK/ Noordblaak, D.295. Etsen 3A, SA, 7A en 7 C.
PIETER IDSERTS GENAAMD PORTIER – SCHEEPVAART VOOR AMSTERDAM BIJ DURGERDAM MET RECHTS DE UITKIJKTOREN HOEK VAN ‘T EIJ
(Franeker 1698 – 1781)
Scheepvaart voor Amsterdam bij Durgerdam met rechts de uitkijktoren Hoek van ’t Eij
Pen en penseel in grijs, 315 x 541 mm
Gesigneerd met initialen P.I. op de wimpel van het grote koopvaardijschip.
Herkomst: Nederland, particuliere collectie
Collecties: Wenen, Albertina; Amsterdam, Rijksprentenkabinet, Het Scheepvaartmuseum; Stadsarchief, Leiden, Museum Boerhaave; Leeuwarden, Fries Museum; Sneek, Fries Scheepvaartmuseum.
DIRK LANGENDIJK – LANDING VAN DE ENGELSE TROEPEN BIJ CALLANTSOOG, 27 AUGUSTUS 1799
Rotterdam 1748 – 1805
Landing van de Engelse troepen bij Callantsoog, 27 augustus 1799
Aquarel, 208 x 319 mm.
Gesigneerd en gedateerd (l.r.): Dirk Langendijk ad viv delin 1799 fecit 1803
Drie andere gedocumenteerde versies van deze aquarel bevinden zich in de collecties van het National Maritime Museum, Greenwich, het Regionaal Archief, Alkmaar, en de Royal Library, Windsor.
Literatuur: A.Jonker, Beroering in de polder. De Zijpe tijdens de Patriottentijd, de Bataafse periode en de Engels-Russische invasie, 1780-1800, in: ZHB vol.XVII no.3 (september 1999), pp.3-24; De lange herfst van 1799. De Russisch-Engelse invasie in polder en duin, Castricum 1999; M.E. Deelen e.a., Dirk Langendijk (1748-1805): tekenaar tussen kruitdamp en vaderlands gevoel, Rotterdam; H.C Hazewingel, Dirk en Jan Anthonie Langedijk en Christoffel Meijer, Rotterdam 1955; J.C. Vieweg; The campaign in Holland, 1799, by a subaltern, London 1861; C.R.T. Krayenhoff, Geschiedkundige Beschouwing van den Oorlog op het grondgebied der Bataafsche Republiek in 1799. Nijmegen 1832; L.C. Vonk, Geschiedenis der landing van het Engelsch-Russisch leger in Noord-Holland, Haarlem 1801.
Herkomst: Rob Kattenburg collectie
GERRIT GROENEWEGEN – SCHEEPVAART IN EEN STEVIGE BRIES
1754 – Rotterdam- 1826
Scheepvaart in een stevige bries
Pen en potlood in bruin en grijs: 34.5 x 49.4
Gesigneerd en gedateerd in verso in bruine inkt : G. Groenewegen 1802
Watermerk: J. Kool
Herkomst: Frankrijk, particuliere collectie
Van links naar rechts: Links op de voorgrond een ‘poon’, zie ets F 1, rechts een driemaster en een ‘pink’, zie ets E 9.
Literatuur: Vgl.: ets E 9 van de 5e serie en ets F 1 van de 12. In totaal 84 etsen.VERZAMELING/ VAN vier en tachtig stuks/ HOLLANDSCHE SCHEPEN/GETEEKEND EN IN KOPER GEBRACHT/ DOOR/ G. GROENEWEGEN/ 1789; H. Voorn, De/ papiermolens/ in de provincie/ Noord-Holland, Haarlem 1960 p.126, ill. p. 170, nr. 101.
GERRIT GROENEWEGEN – SCHEEPVAART VOOR DE KUST
Rotterdam 1754 – 1826
Scheepvaart voor de kust met links een steiger een ‘fregat’ (G5) en een ‘barkentijn’ (C2) of ‘brik’ een ‘beurtschip’ aan de linkerkant
Pen en penseel in bruin en grijs, 315 x 478 mm
Linksonder gesigneerd: G. Groenewegen
Herkomst: Duitsland, particuliere collectie
Literatuur: Vgl. : Ets G5 & C2 , Van: VERZAMELING/ VAN vier en tachtig stuks/ HOLLANDSCHE SCHEPEN/ GETEEKEND EN IN KOPER GEBRACHT/ DOOR/ G. GROENEWEGEN/ 1789.
GERRIT GROENEWEGEN – SCHEPEN IN EEN ZWARE STORM
Rotterdam 1754– 1826
Schepen in een zware storm dreigden voor een vreemde kust in de luwte te raken. Links een fregat in grote nood
Aquarel in pen en penseel 247 x 333 mm
Gesigneerd in verso linksboven: G. Groenewegen
Herkomst: Frankrijk, privé collectie
Literatuur: Zie: ets 6 van de 7e serie van 12. In totaal 84 etsen. VERZAMELING/ VAN vier en tachtig stuks/ HOLLANDSCHE SCHEPEN/GETEEKEND EN IN KOPER GEBRACHT/ DOOR/ G. GROENEWEGEN/ 1789.
JOHANNES HERMANUS KOEKKOEK – EEN BINNENSCHIP VOOR DE KUST IN WOELIG WATER
(Veere 1778-1851 Amsterdam)
Een binnenschip voor de kust in woelig water
Aquarel, 225 x 305 mm.
Herkomst: Nederland, Galerie Odette Welvaart, Amsterdam, tot 2009; Nederland, Dhr. Schaepman, Dordrecht, tot 2013; Europese particuliere collectie.
Literatuur: Vgl. Catalogus van eene verzameling fraaije schilderijen, gekleurde en ongekleurde teekeningen, kapitale gegraveerde en andere prenten etc., cat. Coll. EP’s Cremer.,comp. A. Stuart Makkers, Middelburg, 17 mei 1847, comp. p. 47, kavel 6; L.J. Bol, Johannes Hermanus Koekkoek, realistisch-romantisch schilder, Middelburg 1963; Scheen; R. de Leeuw e.a., Meesters van de Romantiek. Nederlandse kunstenaars 1800-1850, Rotterdam/ Zwolle 2005.
JOHANNES CHRISTIAAN SCHOTEL – EEN ZOMERDAG IN DE DOKKEN LANGS DE MERWEDE (DORDRECHT)
Dordrecht 1787 – 1838
Een zomerdag in de dokken langs de Merwede, gezien vanuit het noordoosten,
Rechts nog net zichtbaar, de grote kerk van Dordrecht, ca. 1810
Gouache, aquarel en pen op papier, 450 x 635 mm
Gesigneerd links onder: J.C. SCHOTEL
Herkomst: Nederland, particuliere verzameling
Literatuur: G.D.J. Schotel, Leven van den zeeschilder J.C.Schotel, Haarlem 1840; J. Erkelens ed., exhib. cat. Tussen zonnegoud en kaarslicht. Dordtse meesters 1780-1840, Dordrecht 1986, p. 94-101. Vgl. ets G6 (een fregat) & D8 (een hoer) Uit: VERZAMELING/ VAN vier en tachtig stuks/ HOLLANDSCHE SCHEPEN/ GETEEKEND EN IN KOPER GEBRACHT/DOOR/…….G. GROENEWEGEN/ 1789.
JOHANNES CHRISTIAAN SCHOTEL – SCHEEPVAART VOOR EEN KUST (MODELLO)
Dordrecht 1787 – 1838
Scheepvaart voor een kust (modello)
Grafiet, zwart krijt en grijs gewassen, 52,5 x 74,5 cm
Herkomst: Nederland, Particuliere collectie
Literatuur, cf.; Een onsterfelijk zeeschilder J.C. Schotel 1787 – 1838. tent.cat. Dordrecht: Dordrechts Museum, 1989. p. 16-17cat. No. 55-57, p.94, cat. Nr. 53, cat. Nr. 83.
HENDRIK WILLEM MESDAG – BINNENVALLENDE SCHEVENINGSE BOMSCHUITEN
(Groningen 1831 – 1915 ‘s Gravenhage
Binnenvallende Scheveningse bomschuiten
Aquarel, 74 x 52 cm gesigneerd r.o. :h.w. mesdag
Herkomst: Nederlandse particuliere collectie
zie vergelijkbare versie in olieverf, literatuur: Poort, J., ‘Willem Mesdag (1831- 1915) Oeuvrecatalogus’, Wassenaar, 1989, p. 311, cat. no. 13.10-
Een bijzondere aquarel op uitzonderlijk groot formaat
Grafiek & Boeken
LUCAS JANSZOON WAGHENAER VAN ENCHUIJSEN – EERSTE GEGRAVEERDE ZEEKAART VAN DE ZUIDERZEE, 1583
(Waarschijnlijk Enkhuizen 1533/1534 – 1606 Enkhuizen)
Eerste gegraveerde Zeekaart van de Zuiderzee, 1583
Kopergravure: 330 x 514 mm
Gedateerd: 1583
Staat: I
Gegraveerd door: Joannes van Doetechum (1558– 1630)
In cartouche aan de rechterzijde: Beschrijvinge vande vermaerde stroemen, Tulie / ende Tmaersdiep, opsteckende Inde Zuijder, / Zee voer bij Enkhuijsen tot Amstelredam, met / alle de sandē plaeten en ondieptē op de selude stroemen / gheleghen – /
In de cartouche aan de linkerzijde: Aldus es Vrieslandt ghedaen als hier beneden ghestelt es, als de Caep op Schiermonickooch oost zuijdt oost v. staet ēē / mijle. Door Lucas Jansz Wagenaar van Enchhuisen -/
Rechtsonder: Joannes à Doetecum fe
Herkomst: Nederland, particuliere collectie
Literatuur: New Hollstein, Van Doetecum III, nr. 795, staat II (van VII); Koeman IV, blz. 472, item 2b (zie ook: Wag 5A, 5B en 5C, de laatste staat vermeld in het supplement); Walsmit, E, e.a. Spiegel van de Zuiderzee. Geschiedenis en Cartobibliografie van de Zuiderzee en het Hollands Waddengebied. Houten: uitgeverij HES & DE GRAAF, 2009: pp. 210 -221.
Een fijne en uiterst zeldzame kaart, gedateerd 1583.
LUCAS JANSZOON WAGHENAER (VAN ENCHUIJSEN) – VROEGE STAAT VAN EEN ZEEWAARTSGERICHTE ZEEKAART
(Waarschijnlijk Enkhuizen 1533/1534 – 1606 Enkhuizen)
VROEGE STAAT VAN EEN ZEEWAARTSGERICHTE ZEEKAART
Beschrijvinghe vanande Zeeusche Eijlanden, soe die op hare strome(n) liggen, met een deel vanande zee custen van Vlaenderen enn(de) Hollant. = Insularum Zelandiæ, …
(Zeekaart van de kusten van Zeeland, het zuidelijke deel van Holland en een deel van Vlaanderen)
Leiden, Franciscus Raphelengius, 1586 of 1587 (gegraveerd 1583).
Grote gegraveerde zeekaart (32,.5 x 51.5 cm) van de kust en eilanden van Zeeland, met delen van de kusten van Zuid-Holland en West-Vlaanderen.
Met de titel in een cartouche, de schaal van Spaanse en Duitse mijlen in een kleinere cartouche, 4 kustprofielen, 4 provinciale wapenschilden, een kompasroos in de zee, loodlijnen, zandbanken, en schepen en zeemonsters in de zee, het geheel in een decoratieve rand.
Gegraveerd door: Joannes van Doetecum.
Van: Wagenaer’s Spieghel der Zeevaerdt, met een Latijnse beschrijving op één boekdrukpagina, en een gedecoreerde initiaal op de achterkant. In een passe-partout.1
1 New Hollstein, Van Doetecum III, nr. 796, staat III (van VIII); Koeman IV, blz. 472, punt 3b (zie ook Wag. 5A, 5B en 5C, de laatste zit in het supplement).
WILLEM JANSZ. BLAEU – PASCAERTE VAN ALLE ZÈCUSTEN VAN EUROPA, CA. 1625
(Uitgeest of Alkmaar 1571 – 1638 Amsterdam)
PASCAARTE van alle Zècusten van EUROPA, ca. 1625
Kopergravure en ets op perkament, met de hand ingekleurd, 68.7 x 86.8 cm
Staat I/II, 10 andere gedocumenteerde exemplaren (allen op perkament behalve 1)
Schaal: ca. 1:7.500.000
In cartouche: PASCAARTE van alle Zècusten van EUROPA/ Nieulycx beschreven door Willem Janß. Blauw/ Men vintse te coop tot AMSTERDAM, op ’t Water inde vergulde Sonnewijser
Herkomst: Frankrijk, collectie van een adellijke familie
JAN PORCELLIS – AFBEELDINGEN VAN VERSCHILLENDE NEDERLANDSE SCHEPEN
(Gent before 1584 – Zoeterwoude 1632)
Een serie van 12 gravures met de titelpagina inbegrepen
Icones variarum navium hollandicarum quarum usus maximè in aquis interioribus regionis.Notatae à famosissimo Navium Pictore Iohanne Percelles.
(Afbeeldingen van verschillende Nederlandse schepen)
Met het adres van B. Cleynhens, Haarlem excudit
EEN SERIE VAN TWAALF GRAVURES, INCLUSIEF EEN TITELPAGINA
Behalve Visschers titel bevat de serie elf genummerde platen,
Titelpagina gravure Claes Janszoon Visscher
Plaat 1-11 gravure Robert de Baudous.
Literatuur: Hollstein’s, Dutch & Flemisch Etchings, Engravings and Woodcuts 1450-1700 (1991) P. 151, vierde staat van vier
Brochure Kunsthandel Rob Kattenburg: 2007 A Collection of Important and Rare Prints including The Greatest Maritime Prints of the Dutch Golden Age
CLAES JANSZ. VISSCHER EN PIETER JACOBSZ. BAST – GEZICHT OP AMSTERDAM VANAF DE NOORDELIJKE IJ-OEVER, 1611
Gezicht op Amsterdam vanaf de noordelijke IJ-oever,1611
Ets en gravure op vier samengevoegde bladen papier, 255 x 1120 mm
Gemonogrammeerd l.l.: ‘CIV’ (in spiegelbeeld) en ‘HA’ voor Hugo Allardt Coster
Gedateerd: 1611
Gepubliceerd: Amsterdam
Herkomst: Frankrijk, particuliere collectie
Er zijn slechts 9 gedocumenteerde exemplaren bekend
Literatuur: F. Muller, Ned. Historieprenten IV, suppl. no. 1285c; R.W.P. de Vries, Amsterdamsche stadsgezichten, Amsterdam, 1913, cat.no. 4, pp. 7-8; C.P. Burger Jr., ‘Amsterdam in het einde der zestiende eeuw’, in Jaarboek Amstelodamum, Vol. 16, 1918, pp. 74-76 en 91-101; Exh. Fodor 1932 no.19; Atlas van Stolk, 1280; A.E. d’Ailly, Repertorium van de profielen der stad Amsterdam en van de plattegronden der schutterswijken, Amsterdam, 1953, cat.no. 17, pp. 20-21; B. van ‘t Hoff, ‘Grote stadspanorama’s gegraveerd in Amsterdam sedert 1609’, in Jaarboek Amstelodamum, Vol. 47 (1955), cat.no. 1c, pp. 81-131; Maria Simon, Claesz Jansz Visscher. Inaugural- Dissertation, Freiburg i. Br., 1958, cat.no. 160, pp. 170-73; George Keyes, Pieter Bast, Alphen aan den Rijn, 1981, no. 8, pp. 19-24; Irene de Groot & Robert Vorstman, Sailing Ships, Maarssen, 1982, no.20; Hollstein 125; Boudewijn Bakker [ed.], Het aanzien van Amsterdam. Panorama’s, plattegronden en profielen uit de Gouden Eeuw, Bussum/ Amsterdam 2007, no. 60, pp. 259-260.
LUDOLF BACKHUYSEN – D’Y STROOM EN ZEEGEZICHTEN
(Emden 1630 – 1708 Amsterdam)
“D’Y stroom en Zeegezichten”/ getekent en geëtst door LUDOLF BAKHUIZEN/ Anno 1701 In Amsterdam
Complete serie bestaande uit:
Titelpagina, ets van L. Backhuysen
Portret van Backhuysen, mezzotint door J. Gole
En 10 pagina’s etsen door L. Backhuysen
plus een hymne door J. van Broeckhuysen, op een aparte prent
Literatuur: Hollstein’s, Dutch and Flemish Etchings Engravings and Woodcuts c. 1450-1700 Volume I, Menno Herzberger, Amsterdam Pl.56 to 58 W;B. DUT. 1-10;De Groot and R. Vorstman, Sailing ships Prints by the Dutch masters from the sixteenth to the nineteenth century, Gary Schwartz, Maarssen Pl. 110 to 115; Gerlinde de Beer, Ludolf Backhuysen (1630-1708)- Sein Leben und Werk, Waanders Uitgevers, Zwolle, Abb. 217 p. 169, Abb. 218 and 219 p. 170, Abb. 220, 221 and 222 p. 171, Abb. 223 and 224 p. 172, Abb. 225 p. 173, Abb. 227 and 228, p. 174.
JOHANNES DE RAM – AMSTELDAM
(Amsterdam 1648 – 1693)
Amsteldam
Gegraveerde kaart gemonteerd op 4 contemporain aan elkaar gehechte bladen: ca 77 x 91 cm
Amsterdam: Johannes de Ram 1691 -1693
Herkomst: Nederland, particuliere collectie
Literatuur: D’Ailly (1934) no. 223; D’Ailly (1953) no. 150; Koot (1977); Van Eeghen (1987b), p.74, Hameleers (1994); Bakker en Schmitz (2007), p. 278, nr.67; in: Kaarten van Amsterdam 1538/1865, Bussum, tent. cat. Stadsarchief Amsterdam, 2013, p. 184, nr. 88. ill. pp. 182-183.
Voorbeelden: *SAA: Collectie Splitgerber, 10001/595-10001-598; SAA: Collectie Kok, 10095/121; Amsterdam, RPK: RP-AO-20-47-B; Uva, BC, OTM: HB-KZL 21-07-07.
GERARD VAN KEULEN/ GERARD VAN SCHAGEN – NOVA TOTIUS TERRARUM ORBIS TABULA
(Amsterdam 1678/ ca. 1642-na 1690)
Nova Totius Terrarum Orbis Tabula c. 1682
Kopergravure, oud handgekleurd, 492 x 550 mm.
Schaal: c. 1:78.000.000
De cartouche met de tekst ‘ex officina’ G. a Keulen. Amstelodami
Gesigneerd in marge rechtsonder: t’Amsterdam Gedruckt door G. van Schagen door de Nieuwe Haerlemmer Sluys’
Herkomst: Nederland, particuliere collectie Paulus Swaen
Een zeer zeldzame wereldkaart waarvan slechts enkele voorbeelden bekend zijn.
JOHN PINE – ATLAS VAN DE NEDERLAAG VAN DE ONOVERWINNELIJKE SPAANSE ARMADA 1588
(1690-1756)
Een zeer zeldzame en belangrijke atlas van de nederlaag van de onoverwinnelijke Spaanse armada 1588
Inclusief de set gravures van John Pine, Londen 1739 (The Armada wandtapijten). Naast de kaarten (tabellen) van Robert Adams, 1538, waaruit HENDRICK C. VROOM ontwierp de wandtapijten voor het Engelse Hogerhuis. De grafieken en bijbehorende wandtapijten beschrijven de ‘Slag om de Armada’ in 10 incidenten.
De wandtapijten van het Hogerhuis: vertegenwoordigen de verschillende schermutselingen tussen de Engelse en Spaanse vloten, in het gedenkwaardige jaar MDLXXXVIII (1588), met de portretten van de Lord High-Admiral en de andere adelijke commandanten.
Atlas folio
Gedateerd: 1739
Gepubliceerd in Londen door John Pine, 24 juni 1739, volgens de wet van het parlement
Eerste editie
Hoogte: 522 millimeter (ca. paginaformaat)
Breedte: 368 millimeter (ca. paginaformaat)
Atlas Folio met boekdruktekst en gegraveerde en geëtste illustratieplaten, sommige grafieken met de hand ingekleurd.
Herkomst: Italië, particuliere collectie
Literatuur: Berlin Catalogue 1677 (die de twee kaarten van de rivier de Theems en Zuidwest-Engeland niet noemt en die vaak niet zijn opgenomen, maar in het huidige voorbeeld staan); William Upcott, Een bibliografisch verslag van de belangrijkste werken met betrekking tot Engelse topografie – Vol. 2, Hoofdstuk XIX pp. 872-873, Gedrukt door Richard en Arthur Taylor., (1818). H. Hammelmann, Book-illustrators in het achttiende-eeuwse Engeland, red. T.S.R. Boase (1975). M. Russel, Visioenen van de Zee: Hendrick C. Vroom en de oorsprong van de Nederlandse marine schilderkunst pp.116- 140. T. Clayton, ‘The English Print 1688-1802’, New Haven and London 1997, p.87.
SIEUWERT VAN DER MEULEN – NAVIGIORUM AEDIFICATIO
(werkzaam Alkmaar 1700-1730 – overleden 1730 Alkmaar)
Navigiorum Aedificatio
Een serie van zestien prenten, alle gesigneerd door Van der Meulen
Etching: c. 17 x 19,5 cm; with the address of P. Schenk
Literatuur: A. v. Wurzbach, p. 155 Muller 1013 A; De Groot and R. Vorstman, Sailing ships Prints by the Dutch masters from the sixteenth to the nineteenth century, Gary Schwartz, Maarssen, pp. 138-153
Scheepsantiek
WILLIAM THOMAS MARRIOTT BARDIN – AARDGLOBE, CA. 1819
(William, 1780 – 1798)
(Thomas Marriott, 1790 – 1819)
Aardglobe, ca. 1819
Diameter: 18.5 inch
Originele stoel met kompas
Herkomst: Zwitserland, particuliere collectie
In cartouche: To the Rt. Honorable | SIR JOSEPH BANKS, Bart, K.B. | President of the Royal Society | This New British Terrestrial Globe. | Containing all the latest Discoveries and Communications, from the most | correct and authentic observations and surveys, to the year 1819. | by Capt. Cook and more recent Navigators. Engraved from | an accurate Drawing by Mr. Arrowsmith, Geographer. | Is respectfully dedicated | by His most obedient humble servants W. & T. M. Bardin.
Literatuur: Elly Dekker, Globes at Greenwich, Oxford 1999, pp. 260-1.
GEORGE FREDERIC CRUCHLEY – AARDGLOBE, ca. 1853
Londen 1823-1876
Globe
Ca. 1853
Diameter: 53,34 cm.
Hoogte: 117 cm.
Latere stoel, met kompas
In cartouche: CRUCHLEY’S | LATE CARY’S | NIEUW | TERRESTRISCHE WERELD, | Van de meest recente en beste autoriteiten | DE NIEUWSTE ONTDEKKINGEN TENTOONSTELLEN NAAR DE | NOORDPOOL | En de nieuwe nederzettingen en divisies van | AUSTRALIË, NIEUW-ZEELAND | CALIFORNIË, TEXAS &c. | LONDEN | G.F. CHRUCHLEY, KAARTVERKOPER, WERELDMAKER EN UITGEVER. | 81. FLEET STREET | Toevoegingen aan 1853.
Literatuur: The Map Collector, november 1989
